شام غریبان امام حسین (ع) در شهرهای مختلف ایران چگونه برگزار می شود؟
زارا: غروبِ عاشورا که می شود از هر سو عده ای را می بینید که شمع به دست به سمت سقاخانه ها، مساجد، تکایا و سایر اماکن مذهبی می روند تا رسمی که قسمتی از عزاداری در رابطه با ایام محرم است را به جا بیاورند. رسمی که بر خلاف عزاداری های 10 شبِ نخست ماه محرم یا در سکوت و یا با همخوانی نوحه ها و اشعاری آرام و جانسوز به جا آورده می شود.
به گزارش زارا به نقل از ایسنا، با پایان عزاداری ظهر روز عاشورا مردم به خانه می روند تا برای مراسم آرامِ «شام غریبان» آماده شوند. مراسمی که به یاد اولین شبِ غربت اسیران کربلا و شهیدان روز عاشورا برگزار می گردد.
روشن کردن شمع در تاریکی شب، رکنِ اصلی این مراسم است. به باور مردم و برمبنای برخی روایات در اولین شب بعد از واقعه عاشورا، دوستداران امام حسین (ع) در تاریکی صحرای کربلا به جست وجوی پیکر شهدا پرداختند؛ ازاین رو، در خیلی از مناطق، عزاداران روز عاشورا نیز با فرارسیدن شب بصورت گروهی به خیابان می آیند و همزمان با عزاداری شمع روشن می کنند.
این مراسم در مناطق مختلف ایران با برخی خاصیت های خاص هر منطقه اجرا می شود اما اساس و کلیت آن یکسان است. به طور معمول دسته های عزادار عَلَم، پرچم و ادوات موسیقی مانند طبل، کرنا و سنج همراه ندارند و خبری هم از خواندن نوحه های رزمی و پرشور نیست و تنها نوحه های آرام سَر می دهند.
البته با وجود این که در خیلی از شهرها، مراسم شام غریبان بدون دسته های سینه زنی و زنجیرزنی صورت می گیرد اما در بعضی از مناطق مانند شهرهایی از تبریز دسته زنجیرزنی، پس از اقامه نماز مغرب راهی مسجد می شوند، چند شمع روشن می کنند و همراه با نوحه سرایی مداحان به عزاداری با زنجیرزنی یا سینه زنی می پردازند.
تا چند سال قبل که خانه ها تنور داشتند و مردم در خانه نان می پختند، بطور معمول رسم بود در شبِ شام غریبان افراد از روشن کردن تنور اجتناب کنند.
در بعضی شهرها مانند ابیانه نیز مردم در مراسم شام غریبان از کوچه ها عبور می کنند و به زیارتگاه محله می روند تا در آنجا بعد از روشن کردن شمع عزاداری کنند. در گذشته رسم بود که هنگام حرکت در کوچه ها، روی سر عزادارن کاه می پاشیدند چونکه معتقد بودند با این کار غمِ افراد اندکی سردتر می شود.
در شاهرود، ابتدای دسته شام غریبان، تابوتی به نشانه تابوت امام حسین (ع) حمل می کنند و سپس اسبی سیاه پوش را به عنوان «ذوالجناح» حرکت می دهند. روی اسب، دو کبوتر واقعی می بندند که بال های آنها را به رنگ خون، قرمز کرده اند.
در بعضی شهرها همچون نقاطی از بیرجند، شام غریبان را یک روز زودتر برگزار می کنند. یعنی هیئت عزاداری در شب تاسوعا و بعد از آنکه در کوچه ها نوحه خوانی کردند، به حسینیه می آیند و بعد از روضه خوانی، چراغ ها را خاموش و مشعل روشن می کنند و درحال حرکت به دور حسینیه، سینه می زنند. در گذشته، بعد از این مراسم، علم ها را به قبرستان می بردند و مراسم شام غریبان انجام می شد.
شهرهایی دیگر نیز که شام غریبان را یک روز زودتر برگزار می کنند رسم بر این است که بعد از نماز مغرب و عشا، از هر خانه ای که تمایل داشته باشد چند سینی پر از شمع بیرون می آورند و آنرا روی سر نگه می دارند و سایر افراد پشتِ سر آنها حرکت می کنند و اشعار سوزناک می خوانند. در این مراسم شمع ها را خاموش نمی کنند و می گذارند تا آخر بسوزند. بعد از مراسم نیز برخی برای تبرک، اشک شمع ها جمع می کنند.
در بعضی نقاط استان فارس مراسم شام غریبان با نواختن نِی و طبل هم راه است و چند کودک نیز به یاد اسیران کربلا، در حالیکه دست و پایشان بسته است، پشت سر یک اسب حرکت می کنند.
تالشی ها هم شب شام غریبان به مسجد می روند و تا نیمه شب عزاداری می کنند. آنها ابتدا پنجه عَلَم را باز می کنند و به شکل وارونه در همان جای قبلی می بندند و سپس اشعار و مرثیه های سوزناک می خوانند.
در گویش بوشهری «تی بُرد» به مفهوم شام غریبان است. بوشهری ها در این شب دور هم جمع می شوند و به دو گروه تقسیم می شوند. مردان در پیش و زنان پشت سر آنها قرار می گیرند و در فاصله هایی معین همزمان با خواندن نوحه ای همراه با آوای نِی، شمع روشن می کنند.
مردم بخشهایی از لرستان از غروبِ روز عاشورا تا ۳ شب متوالی شام غریبان می گیرند. عزاداران پارچه هایی سیاه رنگ و مخصوص به نام کَت به سر و گردن و شانه های خود می پیچند. در شروع دسته عزاداری گهواره ای سیاه پوش را حرکت می دهند و بعد از آن، یک نفر با یک سینی بزرگ با محتویات نان، حلوا و چند شمعِ روشن حرکت می کند.
منبع: zarakala.ir
این مطلب زارا را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط زارا
نظرات بینندگان در مورد این مطلب