سیدحمید امامی که علاوه بر تهیه کنندگی آثار کودک و نوجوان برای شبکه های تلویزیونی، ریاست کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی را نیز برعهده دارد، در گفت و گوی تفصیلی با ایسنا، درباره ی تولید محتوا برای این گروه سنی و چالش های در رابطه با آن مطالب مختلفی را بیان کرد. او این گفت و گو را محتواسازی برای کودک و نوجوان شروع کرد اما از آنجائیکه توزیع محتوا و رساندن آن به مخاطب، امروز بدون فضای مجازی ممکن نیست، در بخش های مختلف درباره ی سیاستگذاری های کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی سخن گفت.
امامی درباره ی چگونگی ایجاد کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی و هدف و کارهای این مرکز، اظهار داشت: سیدمحمدامین آقامیری، رییس مرکز ملی فضای مجازی بواسطه دغدغه ای که در عرصه کودک و نوجوان داشت، در تیرماه ۱۴۰۲ تصمیم گرفت اتفاق متفاوتی را در این زمینه رقم بزند. از آن جایی که مرکز ملی فضای مجازی کار سیاستگذاری و گرد هم آوردن تمامی دستگاهها در عرصه کودک و نوجوان را برعهده دارد، بعد از اتفاقات سال ۱۴۰۱ و درک این واقعیت که فضای مجازی تا چه اندازه دارای اهمیت است و نوجوانان چه تاثیر پررنگی در جامعه دارند، برای همگرا کردن دستگاه های متولیِ این حوزه و کمک به اجرائی شدن تصمیمات، کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی تشکیل شد.
او با تأکید بر اهمیت کنشگری نوجوانان در امور مختلف، افزود: بدین جهت تصمیم گرفته شد به نوجوان ها میدان داده شود تا خودشان برخی کارها و کارها را برعهده بگیرند و دیگر تصمیمی از طرف ما برای آنها گرفته نشود. در حقیقت کوشیدیم بجای محدودسازی به سمت هدایت در قالب حمایت این گروه حرکت نماییم. در نهایت بعد از چندین جلسه گفت و گو و مطالعه ی «سند صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی» تصمیم هایی با رویکرد های متفاوتی گرفته شد.
نقاط ضعف
سند
صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی
امی البته «سند صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی» را خالی از ایراد و اشکال ندانست و بیان کرد: این سند، جامع و راهگشا نیست. هرچند که سال ها زمان برای نگارش آن صرف شده است که از همین مورد می توان به عنوان بزرگترین مشکل این سند نام برد چونکه کودک یا نوجوانی که امروز می بینیم با کودک و نوجوانِ ۱۰ سال قبل متفاوت می باشد و جهان کودک و نوجوان ۱۰ سال پیش نیز امروز فرق کرده است. نقطه ضعف دیگری که وجود داشت در این بود که یک سند واحد برای گروه سنی خردسال، کودک و نوجوان نوشته شده است و هیچ تفکیکی نیز صورت نگرفته که موجب می شود هرچه برای مراقبت از یک کودک ۸ ساله در فضای مجازی می نویسیم از یک نوجوان ۱۶ ساله نیز توقع داشته باشیم که این ممکن نیست؛ مانند آنکه بخواهیم برای همه گروههای سنی که ذکر شد، یک نوع برنامه بسازیم!
صیانت به مفهوم محدودیت نیست!
او اضافه کرد: بصورت کلی زمانی که واژه «صیانت» به میان می آید نخستین تعریف در ذهن همه «محدودیت» است، هرچند تلاش نماییم تفسیر زیباتری از آن داشته باشیم. در صورتیکه باید بدانیم تعریف آن مترادف با «حمایت» است. به این علت سندی که به نگارش درآمده بایدها و نبایدهای فراوانی دارد که از دید من برای سه گروه سنی خردسال، کودک و نوجوان بصورت یکسان قابل اجرا نیست. کودک زیر ۹ سال باید تحت مراقبت مستقیم خانواده باشد و وظیفه ما آموزش خانواده است، اما برای گروه سنی بالای ۹ سال که علاقه به کنشگری و تعامل دارد و خانواده و مربی به تنهایی امکان هدایتگری ندارد، باید به صورت دیگری اندیشید.
بیشتر بخوانید:
سند صیانت از خردسالان و نوجوانان در فضای مجازی چه می گوید؟
ماجرای بومی سازیِ یک الگوی جهانی
رییس کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی درباره ی الگوی جدیدی که برای گروه سنی بالای ۹ سال ارایه داده اند، توضیح داد: در ابتدا باید بگویم که این الگو از مدلهای تجربه شده جهانی الگو گرفته و بومی سازی شده است. یک مدل پیشنهادی داریم در ۳ بخش که با ۳ «M» مشخص می شوند. نخستین بخش «Monitoring» است به مفهوم بررسی و تنظیم گری تمامی محتوا تا محتوای درست و خوبی تولید و ارائه شود. دومین بخش «Mentoring» است، با این راه حل که هدایت بخش تولید را در اختیار دارد و بخش سوم این مسیر «Marketing» است با این رویکرد که باتوجه به ۲ مرحله پیشین تلاش می شود که این تولیدات دیده شوند.
او با اعلان اینکه این برنامه در امتداد پشتیبانی از فضای کودک و نوجوان در این راه در حال حرکت است، اظهار داشت: در گام اول تنظیم گری باتوجه به مسیر فرهنگی ما در این راه وجود دارد، در گام دوم کارخانه ای برای تولید محتوای فضای مجازی به وجود آمد تا نوجوانان بتوانند تحت حمایت و هدایت ما تولید کنند، در گام سوم نیز تاکید کردیم که در نهایت بعد از این دو مرحله، در دیده شدن و مارکتینگ محتوای تولیدی نوجوانان تلاش می شود. در حقیقت می خواهیم سیاست گذاری را به چرخه تولیدی که در پشت آن کسب وکار وجود دارد، متصل نماییم.
امامی اشاره کرد: این به مفهوم درآمدزایی از آموزش نیست؛ به مفهوم این است که مدلی طراحی شود که در آن نوجوانِ کنشگر به عنوان تولیدکننده حمایت شود و فضای مجازی را با تولیدات کاربر نوجوان در اختیار بگیریم و تولیدات حمایت و هدایت شده را در زمینه های مختلف منتشر نماییم.
نیاز به یک پلت فرم اختصاصی برای تولیدات کودک و نوجوان
رییس کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی در ادامه درباره ی محل نمایش تولیدات این نوجوانان، بیان کرد: برای پخش این تولیدات نیز به یک پلت فرم نیاز است تا تولید کننده، فروشنده، نویسنده و افراد مرتبط دیگر که در عرصه کودک و نوجوان فعال می باشند بتواند در آن فعالیت کنند. مشکل من در ابتدا با «سند صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی» در این بود که نگاه کسب و کاری (بیزینسی) به این حوزه وجود نداشت، چونکه اگر به عنوان یک کسب وکار باشد، چرخه آن بصورت خودکار می چرخد. البته که من از همان روز اول ورود به مرکز ملی فضای مجازی مدلی که ارائه دادم مبنی بر نگاهم به بخش خصوص بود چونکه این نگاه در بخش خصوصی جواب می دهد.
مخاطب نوجوان به سراغ صدا و سیما می رود؟
او افزود: من تهیه کننده صدا و سیما هستم و سال ها در این فضا کار کرده ام، اما مشکلی که با نوع برنامه سازی در صدا و سیما دارم در این است که در شرایطی که پلت فرم ها در حال رشد و جذب مخاطب هستند، صدا و سیما مدام در حال از دست دادن مخاطب، خصوصاً تماشاگر نوجوان است. صدا و سیما باید نوع برنامه سازی را تغییر دهد چونکه امروز نوجوانان تعامل کننده اند و به این علت باید به گونه ای سراغ تولید محتوا با آنها رفت که تصمیم بگیرند با صدا و سیما تعامل کنند.
این تهیه کننده و برنامه ساز، اضافه کرد: نباید این نکته را فراموش نماییم که نوجوان امروز جستجوگر است، برای محتوای بهتر زمان می گذارد و وقت خودرا تلف نمی نماید. به این علت اگر نتوانیم نظر او را جلب نماییم، سراغ بهترین پلت فرم های داخلی و خارجی می رود و به آسانی محتوای ضعیف یا متوسط را رها می کند.
او با اشاره به این که حتما نیاز نیست برای جذب نوجوانان محتوای مستهجن تولید شود، اظهار داشت: به عنوان مثال من به عنوان یک تهیه کننده برنامه ای به نام «برپا» را در شبکه نهال روی آنتن می برم که فصل جدید آن پاییز ۱۴۰۳ پخش می شود و درباره ی پیشرفت ها و دستاوردهای علمی و صنعتی ایران است. ما «برپا» را با همراهی نوجوانان ساختیم و چون خود آنها در روند برنامه دخیل هستند و شوخی هایی از جنس خودشان در آن وجود دارد، در نهایت با کار متفاوتی رو به رو شدیم به گونه ای که یکی از نخستین کاوشهای تلوبیون در عرصه کودک به «برپا» اختصاص دارد.
سنت شکنی با ویدئو های عمودی!
امامی افزود: باید بدانیم بازی بزرگی که نوجوانان بازیگران آن هستند، در فضای مجازی برپاست و این زیست بوم ادبیات و تعاملات متفاوتی دارد و به همان شکل نیز تعامل را می پذیرد. نخستین کاری که در امتداد تمام این موارد ذکر شده انجام دادیم برگزاری جشنواره ای برای تولید محتوای فضای مجازی نوجوانان بود که با سایر جشنواره ها متفاوت بود. نخستین تفاوت آن نیز در محتوای ارسالی شرکت کننده ها بود، به گونه ای که ویدیوهایی که بصورت عمودی ضبط و تولید شده بودند را برای ما ارسال کردند که البته با مقاومت ها و اعتراض های زیادی بابت همین قاب های عمودی رو به رو شدیم، اما نوجوان هر روز در فضای مجازی با قاب عمودی سر و کار دارد و این قاب را می پسندد و ما هم باید در راستای مسیر او حرکت نماییم.
تفاوت ها را نپذیریم، دورمان می زنند!
رییس کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی همین طور درباره ی نتایج به دست آمده از لطمه شناسی که در ضمن حضور در این کارگروه به دست آورده است، بیان کرد: نخستین نکته ای که متوجه آن شدیم این است که متاسفانه مسئولان تعریف و نگاه درستی درباره ی گروه سنی نوجوان ندارند. به همین خاطر در ابتدا دوره ای را برای تعریف و فهم گروه سنی و پرسونای نوجوان برگزار کردیم تا به شناخت درستی از نوجوان برسیم.
او با اشاره به این که در بعضی سازمان ها این شناخت از گونه های شخصیتی مختلف نوجوانان وجود دارد، اشاره کرد: به عنوان مثال از ۹ تیپ شخصیتی که در جامعه می بینیم تنها به ۴ نوع آن می پردازند چونکه هزینه نپرداختن به آن ۵ گونه دیگر، کمتر از پرداختن به آنست. این درحالی است که در نهایت باید به همه گونه های شخصیتی و اخلاقی نوجوانان توجه گردد تا اتفاقاتی که در سال ۱۴۰۱ شاهد آن بودیم باردیگر رخ ندهد و تازه آن موقع نگوییم که این نوجوانان کجا بودند؟ چرا آنها را ندیده بودیم؟ درحالی که نخواستیم که ببینیم.
امامی اضافه کرد: باید بدانیم که با نسل متفاوتی مواجهیم و این نوجوانان با دوره نوجوانی ما بسیار متفاوت اند. من امروز به روزترین فیلترشکن ها را از نوجوان ها می گیرم. ما آنها را محدود می نماییم، اما در عصری که هوش مصنوعی پیشتازی می کند نوجوانان ما را دور می زنند! به این علت می گویم که باید آنها را ببینیم و طرز فکری را که وجود دارد، تغییر دهیم و از آن جایی که سرعت تغییر نیز بالا است، این اتفاق مهم را نباید پشت گوش بیاندازیم.
کاری از دستمان برنمی آید، پس فیلتر می کنیم!
این تهیه کننده و برنامه ساز با اشاره به این که هر زمان متوجه حرکت سریع تغییرات می شویم، سدی مقابل آن می سازیم، بیان کرد: دقیقا هر زمان احساس می نماییم که نمی توانیم خودرا با تغییرات دنیا همراه نماییم، به صورت کلی صورت مسئله را حذف می نماییم. فضای مجازی با سرعت فراوان در حرکت است؛ ما به آن نمی رسیم، پس فیلتر می نماییم و نمی دانیم با این کار تا چه اندازه راه های اثرگذاری خودرا چه در بُعد جهانی و چه در فضای داخلی می بندیم. وقتی فضای مجازی با فیلتر مواجه نباشد، موجب ایجاد رقابت می شود و سطح کیفی اپلیکیشن ها و پیامرسان های داخلی نیز با رقابت بالا می رود. اما الان رقابت دیگر معنایی ندارد.
او افزود: چالش در عرصه نوجوانان نیز از سر نشناختن است و از آن جایی که نمی شناسیم و تلاشی هم برای شناخت آنها نداریم، تنها راه چاره در ذهن ما فیلتر است تا بعد درباره ی آن فکر نماییم و به راهکار برسیم.
پاسخ به نیاز نوجوانان با «دیدیمون»
امامی در آخر با اشاره به بررسی پلت فرم های گوناگون، بیان کرد: بدنبال این رصد و بررسی به این نتیجه رسیدیم که هیچ یک از پلت فرم ها آنطور که باید در عرصه نوجوان فعال نیستند و فقط کار پخش فیلم و انیمیشن را برعهده دارند. بنابراین تصمیم گرفتیم پلت فرم «دیدیمون» را تعریف نماییم. پلتفرمی که تقریباً ۲ سال برای آن وقت گذاشتیم و در کنار ارائه محتوای تصویری به مخاطب مانند فیلم، سریال و انیمیشن، برای آنها بازی طراحی نموده و همین طور فضایی برای تولید محتوا از طرف کاربر ایجاد کردیم تا نوجوانان نیز در این فضا تولید کننده باشند.
او اضافه کرد: این پلت فرم در آینده نیز مقرر است بستری برای حضور و فعالیت بخش گسترده ای از تولیدکنندگان و خریداران محتوا باشد و همین طور از این راه موجب دیده شدن محصول خود شود. در حقیقت «دیدیمون» یک باشگاه مجازی می شود که محلی برای نوجوانان و فعالان حوزه نوجوان است. همین طور یک پاتوق نوجوان نیز درحال طراحی است که در کنار تماشای فیلم و رفتن به کافه، فضایی هم ایجاد شود تا محلی برای ایونت ها، مسابقات، مطالعه و درس خواندن، بازی کردن و... برای آنها باشد. البته که در نظر داریم این اتفاق در تمام شهرهای ایران اجرائی شود، اما نمونه اولیه آن در تهران درحال راه اندازی است.
منبع: zarakala.ir