فرهنگ پوشاك اقوام ایرانی، بخش هشتم
لباس هایی ایرانی که الهام بخش دوخت ساری هندی ها شد!
به گزارش زارا، پوشاک اقوام یکی از مهم ترین اِلمان های شناخت فرهنگ هر منطقه است که اینروزها تحت الشعاع تغییر سبک پوشش افراد کمتر به آنها پرداخته می شود. اما با این وجود لباس بلوچی را میتوان یک استثناء خواند چونکه هم مردم بومی هنوز پایبند به استفاده از لباس های محلی خود هستند و هم به جهت تزئیناتی که این لباس ها دارند، بازار خرید و فروش آنها در بین گردشگران، طراحان لباس و کسانیکه مشتاق پوشیدنِ لباس هایی با تزئینات اصیل همچون «سوزن دوزی» هستند، داغ است.
به گزارش زارا به نقل از ایسنا، «سوزن دوزی» مهم ترین اِلِمان متمایز کننده لباس بلوچی از سایر لباس های محلی کشورمان است که علاوه بر آن که توانسته محبوبیت این لباس ها را حتی میان نسل جدید حفظ کند، پای اش به سایر کشورها هم باز شده است؛ درصورتیکه طاهره شهرکی _ طراح لباس _ معتقد است: «لباس ساری هندی که الان در شبه قاره هند می بینیم، نمونه ی بارز مد و لباسی است که ۵۰۰۰ سال پیش در استان سسیستان و بلوچستان و در شهر سوخته استفاده می شده است.»
با این تفاسیر شاید اوضاع لباس های محلی بلوچی نسبت به سایر لباس های محلی بهتر باشد و نتوانیم صفت «فراموش شده» را به آنها اطلاق نماییم، اما از سمت مقابل همین سوزن دوزی به جهت دقت و ظرافتی که باید هنگام اجرای آن صورت گیرد، سبب گشته است که لباس بلوچی در زمره لباس های گران قیمت قرار گیرد که شاید همه افراد توانایی تهیه آنرا نداشته باشند و پوشیدن آنرا در بین گروه خاصی از افراد شاهد باشیم.
ایسنا در هشتمین شماره از پرونده ای با عنوان «فرهنگ پوشاک اقوام ایرانی» به معرفی لباس های محلی بلوچستانی ها پرداخته است؛ لباس هایی اصیل که از قسمت های متفاوتی تشکیل شده و نشان دهنده تمدن و اصالت چندین هزار ساله مردم این منطقه است.
لباس مردان
سرپوش یا کلاهی برای سر بخش مهمی از پوشش مردان بلوچ است. گروهی از مردان بلوچ عمامه ای گرد که بر سر می بندند که «پاک» یا «پَگ» نام دارد. این سربند پارچه ای به طول حدود ۱۰ متر و عرض نیم متر است که یک طرف آنرا از پشتِ سر تا حدود کمر می آویزند و طرفِ کوتاه تر را مانند تاجی بر بالای عمامه در لای پاک استوار می کنند.
گروهی دیگر هم برای پوشش سر خود از «مسر» که نوعی دستمال سر است و آنرا شبیه عمامه می بندند استفاده می نمایند. «کلاه سوپی» هم نوعی عرقچین است که مردان در مسجد و هنگام عبادت بر سر می گذارند. مردان بلوچ همینطور برای مراسم های جشن و یا سایر مراسم های اعیانی از «چکن دوز» که نوعی کلاه دست دوزی شده است استفاده می نمایند. کلاه های بلوچی اغلب از پنبه با پارچه های ابریشمی یا پنبه دوزی ظریف و با طرح های گلدار یا هندسی تهیه می شوند و گاهی هم از آینه های کوچک یا سوزن دوزی برای تزئین آن استفاده می نمایند.
مردان بلوچ زیر پیراهن اصلی خود «گنج پراک» به تن می کنند. «جامگ» نام پیراهن مردان بلوچ است؛ پیراهنی آستین بلند، گشاد و دارای یقه برگردان که دو چاک نسبتا بلند در دو پهلوی آن قرار گرفته است. نوع دیگری از پیراهن مردانه، «کرته» یا «چارتکه» نام دارد. قد این پیراهن در گذشته تا سر زانو بود، اما حالا بلندی آن به تا حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر زیر زانو ادامه دارد. برخی مردان «لنگ» که پارچه ای مستطیل شکل است را روی دوش می اندازند. این پارچه کاربرد روزمره دارد و گاهی به جای حوله و یا حتی جا نماز از آن استفاده می شود. برای فصول سرد سال هم روی این پوشش معمولاً کت پشمی به تن می کنند.
«پاجامک» نام شلوار مردان بلوچ است؛ شلواری گشاد و چین دار که با «سرین بند» که کمربندی پارچه ای است بر روی کمر محکم می شود. معمولاً افراد مرفه شلوار را بسیار گشاد می دوزند بگونه ای که گاهی برای دوخت آن به بیشتر از ۲۰ متر پارچه نیاز است.
مردان بلوچ انواع متفاوتی از کفش را به پا می کنند؛ «کتوک» نام یکی از پاپوش های مردان است که کف آن از چوب ساخته شده و بندهایی از جنس پشم دارد. نوک این کفش ها به طرف بالا برگشته است تا به عقیده اهالی راه رفتن راحتتر شود. «سواس» یا «پوزا» هم کفشی است که با برگ خرمای وحشی می بافند. همینطور «دوبنده» کفشی از جنس پوست گاو است.
لباس زنان
با وجود این که نوع طراحی و دوخت لباس زنانه و مردانه بلوچی تفاوت های زیادی ندارند، اما یکی از مهم ترین نشانه های لباس زنان بلوچ تنوع رنگی بالای آن است. زنان هم «جامگ» و «پاجامگ» می پوشند با این تفاوت که لباس های آنها با ظرافت بیشتری دوخته شده و حتی تزئینات بیشتری همچون سوزن دوزی و آینه دوزی هم دارد. از دیگر مواردی که سبب تمایز لباس زنان و مردان می شود جیب لباس ها است که خود به تنهایی به یک نماد تبدیل می شود. در واقع به عقیده مردمان بلوچ، جیب بزرگ بعنوان نمادی برای شجاعت و دلاوری زنان بلوچ است.
علاوه بر موارد یاد شده که بخش اصلی پوشش زنان را تشکیل می دهد، زنان «تکو» نوعی چارقد و «سریگ» نوعی روسری بزرگ تر از چارقد به سر می کنند. زنان همینطور چادری دو تکه بر سر می اندازند که تکه کوچک تر از شانه چپ تا پایینِ کمر را می پوشاند و بلندیِ تکه بزرگ تر تا پایینِ پا ادامه دارد. زنان در خانه از «گشان چادر» استفاده می نمایند. این چادر کوچک تر، کوتاه تر و مستطیل شکل است و تـا پشتِ کمر را می پوشاند.
زیورآلات شامل گوشواره، پولک، پولوه، کیگ، پور (سینه ریز)، کید، سربند و مزبری هم بخش مهمی از پوشش زنان بلوچ است که بسته به سطح رفاهی که دارند از آنها استفاده می نمایند.
طایفه های زیادی در منطقه بلوچستان زندگی می کنند که شاید از دید کسانیکه با این لباس ها آشنایی ندارند، همه این لباس ها یک شکل دیده شوند، اما فرم و ساختار لباس و شلوار نشان دهنده تفاوت ها است و نوع پوشش و دوخت اهالی شهر های مختلف بلوچستان نشان داده است که فرد متعلق به کدام شهر، منطقه یا طایفه بلوچ است.
منبع: zarakala.ir
این مطلب زارا را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط زارا
نظرات بینندگان در مورد این مطلب